یکی از معانی اصطلاح قیاس در نوشته‌های اصولی سده‌های نخستین، ارزیابی روایات(به‌ویژه اخبار آحاد) بر مبنای کتاب، سنت و دیگر شواهد است که به دلایل مختلف گاه از آن به "قیاس" تعییر شده است و لذا نمی‌توان به محض مشاهده این اصطلاح در متون، بلافاصله آن را به معنای قیاس معروف فقهی دانست. همچنین به نظر می‌رسد که مسأله قیاس، به‌ویژه در میان امامیه باید مورد بازنگری قرار گیرد و چه‌بسا همان‌گونه که آیت‌الله سیستانی تلاش نموده است تا روایات و گزارش‌های تاریخی مربوط به قیاس را بازخوانی نماید، برداشت‌های نویی از آن ارائه گردد و فهم ما از روایات را دگرگون سازد. این در حالی است که در آثار اصولی امامیه، به‌ویژه از مکتب حلّه به این سو گاه از قیاس به عنوان یکی از معیارهای ارزیابی خبر واحد و همچنین به عنوان یکی از مرجحات باب تعارض سخن به میان آمده است و دست‌کم به عنوان مؤيد و از باب "تجمیع قرائن" گاه مورد توجه قرار گرفته است.